सर्व _sarva

सर्व Pron. a. [सृतमनेन विश्वमिति सर्वम् Uṇ.1.151] (nom. pl. सर्वे m.)

1 All, every; उपर्युपरि पश्यन्तः सर्व एव दरिद्रति H.2.2; रिक्तः सर्वो भवति हि लघुः पूर्णता गौरवाय Me. 2.

-2 Whole, entire, complete.

-र्वः 1 N. of Viṣṇu.

-2 of Śiva.

-र्वम् Water.

-Comp. -अङ्गम् 1 the whole body.

-2 all the Vedāṅgas. (

-ङ्गः or

˚रूपः) N. of Śiva.

-अङ्गीण a. pervading or thrilling through the whole body; सर्वाङ्गीणः स्पर्शः सुतस्य किल V.5.11.

-अधिकारिन् -m.,

-अध्यक्षः a general superintendent.

-अनुक्रमणिका, -क्रमणी a general index.

-अनुदात्त a. entirely accent- less.

-अन्नीन a. eating every kind of fodd; so सर्वान्न- भोजिन् &c.

-अपरत्वम् final emancipation.

-अभावः non- existence or failure of all; इतरेषां तु वर्णानां सर्वाभावे हरेन्नृपः Ms.9.189.

-अभिसन्धिक a. deceiving every one; Ms.4.195.

-अभिसन्धिन् m.

1 a traducer, calumniator.

-2 a religious hypocrite.

-अभिसारः a complete army (of elephants, chariots, cavalry, and infantry).

-अर्थचिन्तकः a general overseer, chief officer.

-अर्थ- साधिका N. of Durgā.

-अर्थसिद्धः the great Buddha or Śākyamuni.

-अवसरः midnight.

-अशिन् a. eating all sorts of food; Ms.2.118.

-अस्तिवादः the doctrine that all things are real.

-आकार (in comp.) entirely, thoroughly, completely; सर्वाकारहृदयंगमायास्तस्याः Māl.1.7; 1.14.

-आत्मन् m.

1 the whole soul; (सर्वात्मना entirely, completely, thoroughly.).

-2 N. of Śiva.

-आधारः a receptacle of everything.

-आशयः, -आश्रयः N. of Śiva.

-ईशः, -ईश्वरः 1 the Supreme Being.

-2 a paramount lord.

-उत्तम a. best of all, excellent, supremely good.

-ऋतुपरिवर्तः a year; L. D. B.

-ओघः = सर्वाभिसार above.

-करः, -कर्मन् m. N. of Śiva.

-कर्तृ m.

1 N. of Brahman.

-2 the Supreme Being.

-कर्मीण a. performing every- thing.

-कामः, कामदः, कामवरः N. of Śiva.

-कामिक a.

1 fulfilling all wishes.

-2 obtaining all one's desires.

-काम्य a.

1 loved by all.

-2 having everything one can desire.

-कालीन a. for all time, perpetual.

-केशिन् m. an actor.

-क्षारः impure carbonate of soda or potash.

-क्षित् a. abiding in all things.

-ग a. all-pervading, omnipresent.

(-गः) 1 Śiva.

-2 the Supreme Being.

-3 Brahman.

-4 the spirit, soul. (

-गम्) water.

-गा the plant called प्रियङ्गु.

-गामिन्, -गति a. all-pervading, om- nipresent.

-गतिः the refuge of all.

-ग्रन्थिः, -ग्रन्थिकम् the root of long pepper.

-चारिन् m. N. of Śiva.

-जनीन a.

1 world-wide, famous.

-2 relating to every one.

-3 salutary to every one.

-जित् a.

1 excellent, in- comparable.

-2 all-conquering, invincible. -m.

1 death.

-2 the 21st संवत्सर.

-जीवः the soul of all.

-ज्ञ, -विद् a. all-knowing, omniscient. (-m.)

1 an epithet of Śiva.

-2 of Buddha.

-3 the Supreme Being.

-ज्ञा N. of Durgā.

-ज्ञातृ a. omniscient.

-तन्त्रः one who has studied all the Tantras. ˚सिद्धान्तः a doctrine admitted by all the schools.

-तापनः the god of love.

-दः N. of Śiva.

-दम, -दमन a. all-subduing, irresistible. (-m.) N. of Bharata, son of Duṣyanta; इहायं सत्त्वानां प्रसभदमनात् सर्व- दमनः Ś.7.33.

-दर्शनसंग्रहः a compendium of all the schools or systems of philosophy by Mādhavāchārya.

-दर्शिन् a. all-seeing. -m.

1 a Buddha.

-2 the Supreme Being.

-दुःखक्षयः final emancipation from all existence.

-दृश् a. all-seeing. f. (pl.) all organs of senses.

-देवमय a. comprising all the gods. (

-यः) N. of Śiva.

-देवमुखः an epithet of Agni.

-द्रष्टृ a. all-seeing.

-धनम् (in arith.) the total of a sum in progression.

-धन्विन् m. the god of love.

-धारिन् m. N. of Śiva.

-धुरीणः A beast carrying all burdens; a draught ox.

-नामन् n. a class of pronominal words. ˚स्थानम् N. for the nom. (all numbers) and acc. sing. and dual of masculine and feminine nouns and nom. and add. pl. of neuter nouns; cf. सुट् also.

-निक्षेपा a particular me- thod of counting.

-निराकृति a. causing to forget every- thing.

-पारशव a. made entirely of iron.

-पार्षदम् a text book received by all grammatical schools.

-पूर्णत्वम् complete preparation.

-प्रथमम् ind. first of all.

-प्रद a. all-bestowing.

-प्रिय a. popular, liked by all.

-बलम् a particular high number.

-भक्षः fire.

-भक्षा a female goat.

-भवारणिः the cause of all welfare.

-भावः all- being or nature; (सर्वभावेन 'with all one's heart, sin- cerely, heart and soul').

-भावकरः, -भावनः N. of Śiva.

-भृत् a. all-supporting.

-मङ्गला an epithet of Pārvatī.

-मांसाद a. eating every kind of flesh; मत्स्यादः सर्वमांसादस्तस्मान्मत्स्यान् विवर्जयेत् Ms.5.15.

-मुख a. facing in every direction.

-मूल्यम् A cowrie.

-मूषकः 'all-stealing', time.

-मेधः a universal sacrifice; राजसूयाश्वमेधौ च सर्वमेधं च भारत Mb.14.3.8.

-योगिन् m. N. of Śiva.

-योनिः the source of all.

-रसः 1 the resinous exudation of the Sāla tree, resin.

-2 salt, saltness.

-3 a kind of musical in- strument.

-4 a learned man. ˚उत्तमः salt.

-लालसः N. of Śiva.

-लिङ्गिन् m.

1 an impostor.

-2 a heretic.

-लोकः the universe.

-लोहः an iron arrow.

-वर्णिन् a. of vari- ous kinds; खादिरान् बिल्वसमितांस्तावतः सर्ववर्णिनः Mb.14.88. 27 (com. वर्णिनः पलाशकाष्ठमयाः).

-वल्लभा an unchaste wo- man.

-वासः, -वासिन् m.,

-विख्यातः, -विग्रहः N. of Śiva.

-विक्रयिन् a. selling all kinds of things; Ms.2. 118.

-वेदः a man who has studied the four Vedas.

-वेदस् m. one who performs a sacrifice by giving away all his wealth; Ms.11.1. (

-सम्) all one's property; उशन् ह वै वाजश्रवसः सर्ववेदसं ददौ Kath.1.1; चतुर्थे चायुषः शेषे वानप्रस्थाश्रमं त्यजेत् । सद्यस्कारां निरूप्येष्टिं सर्ववेदसदक्षिणाम् ॥ Mb.12.244.23.

-वेशिन् m. an actor.

-व्यापिन् a. all-pervading.

-शक् a. omnipotent, all- powerful.

-शान्तिकृत् m. N. of Śakuntalā's son, Bharata.

-संस्थ a.

1 Omnipresent.

-2 all destroying.

-सखः a sage; शान्तो यथैक उत सर्वसखैश्चरामि Bhāg.1. 85.45.

-संगतः a kind of quick-growing rice. -a.

1 appropriate in every respect.

-2 met with universally.

-संग्रहः a general or universal collection.

-संनहनम्, -संनाहः assembling of a complete army, a com- plete armament; see

-अभिसारः. -समता equality towards everything; स सर्वसमतामेत्य ब्रह्माभ्येति परं पदम् Ms. 12.125.

-समाहर a. all-destroying.

-संपन्न a. provid- ed with everything.

-संपातः all that remains.

-सरः a kind of ulcer in the mouth.

-सह a. all-forbearing, very patient; स त्वं जगत्त्राणखलप्रहाणये निरूपितः सर्वसहो गदाभृता Bhāg.9.5.9. (

-हः) bdellium. (

-हा, also सर्वसहा) the earth.

-साक्षिन् a. all-witnessing. (-m.)

1 N. of the Supreme Being.

-2 N. of wind.

-3 of Agni.

-साधनः Śiva.

-साधारण, -सामान्य a. common to all.

-सिद्धिः f. universal success. (-m.) the Bilva tree.

-स्वम् 1 everything, the whole of one's pos- sessions; as in सर्वस्वदण्डः, सर्वस्वहरणम् 'confiscation of the whole property'.

-2 the very essence, the all-in-all of anything; सर्वस्वं तदहो महाकविगिरां कामस्य चाम्भोरुह Subhāṣ.; see Ś.1.24;6.1; Māl.8.6; Bv.1.63.

-स्वारः Vedic sacrifice (एकाह) in which the sacrificer commits suicide (usually a man suffering from some incurable desease with little hope of life); अननन्द निरीक्ष्यायं पुरे तत्रात्मघातिनम् । सर्वस्वारस्य यज्वानमेनं दृष्ट्वाथ विव्यथे । N.17.22.

-हर a.

1 appropriating everything.

-2 inheriting a person's whole property.

-3 all-destroying (as death); मृत्युः सर्वहरश्चाहम् Bg.1.34.

-हरणम्, -हारः confiscating of one's entire property; सर्वहारं हरेन्नृपः Ms.8.399.

-हितम् black pepper.